Evropski put Crne Gore, u sjenci bliske prošlosti
Crna Gora se dugo smatrala "voditeljem" procesa proširenja EU na Zapadnom Balkanu, ali proces nije tako brz kao što je zemlja očekivala. Duhovi ne tako davne prošlosti, nasljeđe krvavog raspada bivše SFRJ, ponovno su se pojavili na njenom putu
Evropski-put-Crne-Gore-u-sjenci-bliske-proslosti
Mininstri spoljnih poslova Crne Gore i Hrvatske Ibrahimović i Radman prilikom jednog od susreta Foto: Vlada Crne Gore
Crna Gora je u petak 27. juna, na Međuvladinoj konferenciji sa EU, zatvorila još jedno pregovaračko poglavlje. Od početka pregovaračkog procesa 2012. godine do danas zatvoreno je sedam od ukupno trideset tri poglavlja. Ono što, međutim, baca senku na slavodobitni optimizam i Podgorice i Brisela jeste činjenica da, uprkos očekivanjima, poglavlje 31 (spoljna, bezbjednosna i odbrambena politika), zbog protivljenja Hrvatske, ostaje i dalje na “čekanju”.
Predstavnici obeju strana, u svojim zvaničnim obraćanjima, trudili su se da ovu, pomalu neprijatnu temu ostave po strani.
“Zatvaranje Poglavlja 5 (javne nabavke) značajan je korak ka konačnom cilju i završetku pregovora o pristupanju Evropskoj uniji (EU)”, kazao je crnogorski premijer Milojko Spajić, nakon Međuvladine konferencije Crne Gore i EU u Briselu, u izjavi koja je objavljena na sajtu Savjeta EU.
Direktor Direktorata Evropske komisije za proširenje i istočno susjedstvo Hert Jan Kopman čestitao je Spajiću, Vladi i građanima Crne Gore.
“Drago mi je što smo ovdje poslije samo šest mjeseci da zatvorimo još jedno poglavlje koje je rezultat vaše ozbiljnosti, posvećenosti i kredibilnog planiranja”, rekao je Kopman.
Crnogorska opozicija, sa druge strane, nezadovoljna je tempom evropskih integracija.
“Juče je privremeno zatvoreno poglavlje 5 i to je, iako je u pitanju mnogo sporija dinamika zatvaranja poglavlja od obećane, značajna vijest za Crnu Goru”, istakao je u saopštenju Boris Mugoša, šef poslaničkog kluba Socijaldemokrata (SD) u Skupštini Crne Gore i predstavnik Evropskog saveza.
Hrvatska je prvi put bolikirala poglavlje 31 u decembru prošle godine na Međuvladinoj konferenciji u Briselu. Tada je Crna Gora zatvorila tri poglavlja: 7 (pravo intelektualne svojine), 10 (informatičko društvo i mediji) i 20 (preduzetništvo i industrijska politika).
Iz Vlade su tada rekli da je poglavlje 31 tehnički spremno za zatvaranje, odnosno da su ispunjeni tehnički aspekti, što je potvrdila i Evropska komisija. Vlada je međutim naglasila da, zbog određenih bilateralnih pitanja, postoji kočenje od strane Hrvatske te da će ovo poglavlje biti zatvoreno na jednoj od narednih međuvladinih konferencija.
Zagreb je krajem novembra prošle godine uputio Crnoj Gori non-pejper (neformalni diplomatski dokument) u kom je ispostavio zahteve za rešavanje nekoliko pitanja koja smatra nerešenim.
Između ostalog, pitanja vlasništva nad školskim brodom “Jadran”, međusobnog razgraničenja, procesuiranja ratnih zločina, pronalaska nestalih osoba, pitanje imena gradskog bazena u Kotoru.
U jednom trenutku činilo se da su obe strane učinile značajan korak kad su, krajem januara ove godine, Crna Gora i Hrvatska počele pregovore na nivou državnih sekretara o ovim temama. Međutim, bez obzira na proklamovanu dobru volju obeju strana, do obostrano prihvatljivog rešenja očigledno se još nije došlo, iako je Crna Gora u međuvremenu, kao gest dobre volje, ustupila Dom kulture “Josip Marković” u Donjoj Lastvi kod Tivta na korištenje pripadnicima hrvatske manjine u Crnoj Gori i njihovim organizacijama i udruženjima.
Od ostalih spornih tema, tu je poluostrvo Prevlaka koje je u bivšoj SFRJ bilo deo teritorije Socijalističke republike Hrvatske. Nakon rata i pretenzija obeju strana, rezolucijom UN u oktobru 1992. Odlučeno je da Prevlaka postane teritorija pod međunarodnim nadgledanjem “plavih šlemova”.
Argumenti Crne Gore kretali su se uglavnom ka tretiranju Prevlake kao prirodne granice kojom se zaokružuje ulazak u Bokokotorski zaliv. U Hrvatskoj je, uz pozivanje na Badinterovu komisiju, istican stav da se na jugoslovenskom prostoru unutrašnje, administrativne, tzv. avnojevske granice između šest republika proklamuju za međunarodne.
Kada je u pitanju “Jadran”, u Hrvatskoj smatraju da ovaj školski brod pripada Hrvatskoj budući da je, kako kažu, bio upisan u matičnu luku Split i da je u Tivat bio poslat na remont i više nikad nije vraćen u Split.
Crnogorske vlasti tvrde da brod ne pripada Hrvatskoj i pozivaju se na Sporazum o pitanjima sukcesije SFRJ, prema kojem “imovina SFRJ prelazi na državu sukcesora na čijoj se teritoriji nalazila kad je ova proglasila nezavisnost”.
U mjestu Morinj, u Kotoru, od 3. oktobra 1991. do 18. avgusta 1992. godine, Jugoslovenska narodna armija (JNA) organizovala je “Centar za prihvat zarobljenika iz Hrvatske”, poznat kao “logor Morinj”, u kojem su bile zatvorene 292 osobe iz dubrovačke regije. O nečovečnom postupanju prema njima svjedočilo je 169 zatvorenika.
Za taj ratni zločin u sudskom procesu četiri osobe osuđene su na ukupno dvanaest godina zatvora. Prema nepotvrđenim informacijama, radne grupe ministarstava spoljnih poslova dveju država u poodmakloj su fazi pregovora o iznosu odštete za nekoliko stotina nekadašnjih hrvatskih zatočenika.
Što se tiče slučaja gradskog bazena u Kotoru, razlog sporenja je to što je lokalna skupština u avgustu 2021. odlučila da bazen nazove po Zoranu Džimiju Gopčeviću, za kojeg su rekli da je jedan od najboljih vaterpolista s ovih prostora. Iz Zagreba su osudili ovu odluku, tvrdeći da je Gopčević bio čuvar u logoru Morinj.
Očigledno je da oko ovih pitanja za sada nema neophodne saglasnosti Crne Gore i Hrvatske, pa je zatvaranje poglavlja 31 još jednom odloženo.
Zagreb je, čini se, u povoljnijem položaju. Osim što je punopravn član EU, ovaj crnogorski sused nije pritisnut rokom da do kraja 2026. godine zatvori sva poglavlja, što je proklamovani cilj Vlade Milojka Spajića.
Kako god, očigledno je da se pred Crnom Gorom, na njenom ubrzanom putu ka EU, još jednom isprečila bliska prošlost kao nasleđe krvavog raspada bivše SFRJ.
Evropski put Crne Gore, u sjenci bliske prošlosti
Crna Gora se dugo smatrala "voditeljem" procesa proširenja EU na Zapadnom Balkanu, ali proces nije tako brz kao što je zemlja očekivala. Duhovi ne tako davne prošlosti, nasljeđe krvavog raspada bivše SFRJ, ponovno su se pojavili na njenom putu
Evropski-put-Crne-Gore-u-sjenci-bliske-proslosti
Mininstri spoljnih poslova Crne Gore i Hrvatske Ibrahimović i Radman prilikom jednog od susreta Foto: Vlada Crne Gore
Crna Gora je u petak 27. juna, na Međuvladinoj konferenciji sa EU, zatvorila još jedno pregovaračko poglavlje. Od početka pregovaračkog procesa 2012. godine do danas zatvoreno je sedam od ukupno trideset tri poglavlja. Ono što, međutim, baca senku na slavodobitni optimizam i Podgorice i Brisela jeste činjenica da, uprkos očekivanjima, poglavlje 31 (spoljna, bezbjednosna i odbrambena politika), zbog protivljenja Hrvatske, ostaje i dalje na “čekanju”.
Predstavnici obeju strana, u svojim zvaničnim obraćanjima, trudili su se da ovu, pomalu neprijatnu temu ostave po strani.
“Zatvaranje Poglavlja 5 (javne nabavke) značajan je korak ka konačnom cilju i završetku pregovora o pristupanju Evropskoj uniji (EU)”, kazao je crnogorski premijer Milojko Spajić, nakon Međuvladine konferencije Crne Gore i EU u Briselu, u izjavi koja je objavljena na sajtu Savjeta EU.
Direktor Direktorata Evropske komisije za proširenje i istočno susjedstvo Hert Jan Kopman čestitao je Spajiću, Vladi i građanima Crne Gore.
“Drago mi je što smo ovdje poslije samo šest mjeseci da zatvorimo još jedno poglavlje koje je rezultat vaše ozbiljnosti, posvećenosti i kredibilnog planiranja”, rekao je Kopman.
Crnogorska opozicija, sa druge strane, nezadovoljna je tempom evropskih integracija.
“Juče je privremeno zatvoreno poglavlje 5 i to je, iako je u pitanju mnogo sporija dinamika zatvaranja poglavlja od obećane, značajna vijest za Crnu Goru”, istakao je u saopštenju Boris Mugoša, šef poslaničkog kluba Socijaldemokrata (SD) u Skupštini Crne Gore i predstavnik Evropskog saveza.
Hrvatska je prvi put bolikirala poglavlje 31 u decembru prošle godine na Međuvladinoj konferenciji u Briselu. Tada je Crna Gora zatvorila tri poglavlja: 7 (pravo intelektualne svojine), 10 (informatičko društvo i mediji) i 20 (preduzetništvo i industrijska politika).
Iz Vlade su tada rekli da je poglavlje 31 tehnički spremno za zatvaranje, odnosno da su ispunjeni tehnički aspekti, što je potvrdila i Evropska komisija. Vlada je međutim naglasila da, zbog određenih bilateralnih pitanja, postoji kočenje od strane Hrvatske te da će ovo poglavlje biti zatvoreno na jednoj od narednih međuvladinih konferencija.
Zagreb je krajem novembra prošle godine uputio Crnoj Gori non-pejper (neformalni diplomatski dokument) u kom je ispostavio zahteve za rešavanje nekoliko pitanja koja smatra nerešenim.
Između ostalog, pitanja vlasništva nad školskim brodom “Jadran”, međusobnog razgraničenja, procesuiranja ratnih zločina, pronalaska nestalih osoba, pitanje imena gradskog bazena u Kotoru.
U jednom trenutku činilo se da su obe strane učinile značajan korak kad su, krajem januara ove godine, Crna Gora i Hrvatska počele pregovore na nivou državnih sekretara o ovim temama. Međutim, bez obzira na proklamovanu dobru volju obeju strana, do obostrano prihvatljivog rešenja očigledno se još nije došlo, iako je Crna Gora u međuvremenu, kao gest dobre volje, ustupila Dom kulture “Josip Marković” u Donjoj Lastvi kod Tivta na korištenje pripadnicima hrvatske manjine u Crnoj Gori i njihovim organizacijama i udruženjima.
Od ostalih spornih tema, tu je poluostrvo Prevlaka koje je u bivšoj SFRJ bilo deo teritorije Socijalističke republike Hrvatske. Nakon rata i pretenzija obeju strana, rezolucijom UN u oktobru 1992. Odlučeno je da Prevlaka postane teritorija pod međunarodnim nadgledanjem “plavih šlemova”.
Argumenti Crne Gore kretali su se uglavnom ka tretiranju Prevlake kao prirodne granice kojom se zaokružuje ulazak u Bokokotorski zaliv. U Hrvatskoj je, uz pozivanje na Badinterovu komisiju, istican stav da se na jugoslovenskom prostoru unutrašnje, administrativne, tzv. avnojevske granice između šest republika proklamuju za međunarodne.
Kada je u pitanju “Jadran”, u Hrvatskoj smatraju da ovaj školski brod pripada Hrvatskoj budući da je, kako kažu, bio upisan u matičnu luku Split i da je u Tivat bio poslat na remont i više nikad nije vraćen u Split.
Crnogorske vlasti tvrde da brod ne pripada Hrvatskoj i pozivaju se na Sporazum o pitanjima sukcesije SFRJ, prema kojem “imovina SFRJ prelazi na državu sukcesora na čijoj se teritoriji nalazila kad je ova proglasila nezavisnost”.
U mjestu Morinj, u Kotoru, od 3. oktobra 1991. do 18. avgusta 1992. godine, Jugoslovenska narodna armija (JNA) organizovala je “Centar za prihvat zarobljenika iz Hrvatske”, poznat kao “logor Morinj”, u kojem su bile zatvorene 292 osobe iz dubrovačke regije. O nečovečnom postupanju prema njima svjedočilo je 169 zatvorenika.
Za taj ratni zločin u sudskom procesu četiri osobe osuđene su na ukupno dvanaest godina zatvora. Prema nepotvrđenim informacijama, radne grupe ministarstava spoljnih poslova dveju država u poodmakloj su fazi pregovora o iznosu odštete za nekoliko stotina nekadašnjih hrvatskih zatočenika.
Što se tiče slučaja gradskog bazena u Kotoru, razlog sporenja je to što je lokalna skupština u avgustu 2021. odlučila da bazen nazove po Zoranu Džimiju Gopčeviću, za kojeg su rekli da je jedan od najboljih vaterpolista s ovih prostora. Iz Zagreba su osudili ovu odluku, tvrdeći da je Gopčević bio čuvar u logoru Morinj.
Očigledno je da oko ovih pitanja za sada nema neophodne saglasnosti Crne Gore i Hrvatske, pa je zatvaranje poglavlja 31 još jednom odloženo.
Zagreb je, čini se, u povoljnijem položaju. Osim što je punopravn član EU, ovaj crnogorski sused nije pritisnut rokom da do kraja 2026. godine zatvori sva poglavlja, što je proklamovani cilj Vlade Milojka Spajića.
Kako god, očigledno je da se pred Crnom Gorom, na njenom ubrzanom putu ka EU, još jednom isprečila bliska prošlost kao nasleđe krvavog raspada bivše SFRJ.
